Groepsdynamiek en rollenspel
23 Mar 2015
naar J.A.Malarewics
Behalve de groepsleider, treden 5 verschillende rollen naar voren. Deze 5 rollen kunnen een zenuwslopend effect op u hebben, kunnen de groepsdynamiek remmen en zelfs onenigheid en onrust binnen de groep veroorzaken.
De groepsleider
- De pronkzuchtige zondebok
- De lijdzame zondebok
- De verleider
- De bemiddelaar
- De verborgen leider
Meestal observeren de andere groepsleden de wijze waarop de groepsleider met deze 5 persoonlijkheden omgaat. Als groepsleider wil hij/zij het standpunt van elk van hen kennen om hun zetten te doorzien of erop te anticiperen en het initiatief te nemen. Zodra onrustigheid in de groep optreedt, is het belangrijk veranderingen in de spelers in te voeren.
De groepsleider
Hij/zij is hetzij de aangestelde hetzij de zelfbenoemde groepsleider. Zijn gezag zal afhankelijk zijn van zijn, al dan niet verworven, legitimiteit en geloofwaardigheid in de ogen van de groep.
De leider zal een belangrijke positie innemen in kritische situaties of wanneer de groep niet erg competent en bereidwillig is. In een dergelijk geval organiseert, informeert en beslist de leider.
Wanneer de groep is samengesteld uit ervaren of vrij ervaren vaklui, zal de leider zich op de achtergrond houden. In een dergelijk geval laat de leider de zaken op hun beloop, maar ziet erop toe dat de groep zich organiseert, beslist en actie neemt. Vervolgens focust de groepsleider op het proces van de groepsdynamiek en tracht talent aan aanvullende persoonlijkheden te koppelen.
Rol 1 – De pronkzuchtige zondebok
Meestal zit hij tegenover of dicht bij de leider.
Zijn gedragslijn bestaat erin de officiële baas uit te dagen en conflict uit te lokken.
Hij zegt hardop wat de anderen voor zichzelf houden. Hij kan erop uit zijn de groepsleider te diskwalificeren door hem te vragen zich te verantwoorden.
Hij zal ten opzichte van de groepsconsensus een tegengesteld standpunt innemen en oefent invloed uit op de groep.
Wanneer doeltreffend gebruikt, kan deze rol bijdragen om bepaalde zaken op losse schroeven te zetten en de beste oplossingen te vinden.
Hoe beheert u hem?
- Toon, zonder een interpersoonlijk conflict te veroorzaken, dat u hem als groepsleider niet vreest
- Vermijd tijdrovende consensus
- Lok een confrontatie uit om hem onderuit te halen
- Plaats hem dubbel onder dwang met betrekking tot uw rol van groepsleider
Rol 2 – De lijdzame zondebok
Meestal zit deze persoon helemaal vooraan om erkenning te krijgen of helemaal achteraan omdat hij zich uitgestoten voelt.
Wanneer er geen gemeenschappelijke vijand is, kanaliseert hij de gebreken van de groep. Net zoals de bard in Asterix, werkt iedereen hem tegen maar zonder hem uit te groep te trappen.
Hoe beheert u hem?
- Zorg ervoor dat de groep niet zijn beul wordt
- Verduidelijk zijn toegevoegde waarde
- Vermijd om tegen hem samen te spannen
Rol 3 – De verleider
Hij zit dicht bij de leider. Hij tracht een speciale relatie met de leider aan te knopen.
Hij toont de groepsleider zijn (al dan niet oprechte) erkenning.
De verleider kan de groepsleider met een vleiende stem verklaren: "Verander niets, u doet het uitstekend!" Zo tracht hij met de leider een affiniteit tot stand te brengen en de rest van de groep uit te sluiten. De verleider kan wel eens te veel plaats innemen ten koste van de rest van de groep.
Deze persoonlijkheid zou in opdracht van de groep de leider kunnen bezighouden en zodoende een verdovend effect op de leider uitoefenen.
Hoe beheert u hem?
- Gebruik humor en, vooral, zelfspot waarmee u zich onder hem plaatst.
- Keur zijn houding af: "Uw verleidingsmanoeuvres interesseren mij niet"
Rol 4 – De bemiddelaar
De bemiddelaar neemt de rol van de leider gedeeltelijk over. Hij zit graag in het midden om de groep zelf te beheren en tegelijkertijd de harmonie in de groep te handhaven.
Hij is de moderator die spanningen en conflicten kalmeert. Hij heeft een afkeer van spanningen en confrontaties. Hij voorkomt alle mogelijke conflicten binnen en buiten de groep.
Hij sust emoties en bevordert beslissingen die door iedereen worden gedeeld en aanvaard.
Hij kan het verzet leiden tegen de pronkzuchtige zondebok die in conflict tracht te treden met de groepsleider.
Zijn actie kan een punt stellen achter conflictueuze maar toch noodzakelijke gesprekken.
Hoe beheert u hem?
- Richt hem "tegen" de pronkzuchtige zondebok om een evenwicht te bereiken.
- Om hem te remmen, kunt u hem zeggen dat u zich zult kwaad maken als hij koste wat het kost een consensus tracht te bereiken.
Rol 5 – De verborgen leider
Hij zit meestal achteraan met een volledig zicht op het lokaal om de groep beter onder controle te houden.
Hij is de onbenoemde groepsleider. Zijn handelingen zijn onopvallend, verborgen en discreet. Hij neemt de groep aandachtig op.
Hij heeft meestal sterke interpersoonlijke competenties in de groep, zelfs als dat er niet op lijkt.
U kunt hem ontdekken door de hoofden in het oog te houden die zich in zijn richting keren wanneer de anderen hun mening geven of een beslissing nemen. Observeer ook de lichaamstaal.
De leider moet hem erkennen zonder dat duidelijk te laten blijken, om te vermijden hem meer macht te geven.
De verborgen leider kan zowel een geduchte tegenstander zijn als een onschatbare bondgenoot van de groepsleider.
Hoe beheert u hem?
- Erken hem zonder dit aan de groep te tonen.
- Sluit een stilzwijgende overeenkomst.